Hành vi sử dụng hộp cát của mèo mang lại những hiểu biết quý giá về sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng, bởi vì loài mèo vốn có bản năng duy trì sự sạch sẽ. Thói quen bình thường bao gồm việc chôn phân ngay lập tức, sử dụng hộp cát một hoặc hai lần mỗi ngày đối với mèo trưởng thành, và tránh làm bẩn các khu vực gần thức ăn hoặc nước uống — những bản năng có từ tổ tiên hoang dã của chúng nhằm che giấu mùi hương khỏi kẻ săn mồi.
Những thay đổi đột ngột thường báo hiệu các vấn đề tiềm ẩn. Việc tránh hoàn toàn hộp vệ sinh có thể là dấu hiệu của các tình trạng đau đớn như nhiễm trùng đường tiết niệu (UTIs) hoặc sỏi thận, trong đó việc rặn hoặc kêu khi đi vệ sinh là dấu hiệu đáng lo ngại. Những thay đổi hành vi, ví dụ như phun nước tiểu lên các bề mặt thẳng đứng, có thể xuất phát từ căng thẳng - được kích hoạt bởi việc chuyển nhà, sự xuất hiện của thú cưng mới, hoặc thậm chí là đồ đạc bị sắp xếp lại -
vì mèo đánh dấu lãnh thổ để đối phó với sự bất ổn. Mèo con dưới sáu tháng tuổi cần được tiếp cận hộp vệ sinh thường xuyên hơn do bàng quang còn nhỏ, một số thậm chí cần được kiểm tra mỗi giờ trong quá trình huấn luyện. Mèo già cũng vậy, có thể cần ghé hộp vệ sinh thường xuyên hơn do mất kiểm soát bàng quang liên quan đến tuổi tác hoặc viêm khớp, khiến việc leo vào hộp có thành cao trở nên khó khăn.
Các yếu tố môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì thói quen lành mạnh. Các bác sĩ thú y khuyến nghị quy tắc “n+1” cho các hộ gia đình nuôi nhiều mèo — một hộp vệ sinh cho mỗi con mèo cộng thêm một hộp dự phòng — để giảm sự cạnh tranh và tranh chấp lãnh thổ. Việc xúc phân mèo hàng ngày sẽ loại bỏ chất thải trước khi mùi hôi tích tụ, trong khi thay toàn bộ lớp cát mỗi tuần bằng xà phòng dịu nhẹ, không mùi sẽ giúp ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn. Vị trí đặt hộp cũng rất quan trọng: những hộp đặt gần thiết bị ồn ào hoặc ở những hành lang đông đúc có thể bị mèo bỏ qua, vì vậy hãy chọn các góc yên tĩnh dễ tiếp cận.
Nếu những hành vi bất thường kéo dài trên 48 giờ, hãy đưa mèo đến bác sĩ thú y để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý trước khi xem xét các vấn đề về hành vi. Phát hiện sớm các vấn đề — dù là về thể chất hay cảm xúc — sẽ đảm bảo mèo luôn cảm thấy thoải mái và khỏe mạnh.